ACT skoncentrowana na traumie - Russ Harris

Terapia ACT (terapia akceptacji i zaangażowania) od pewnego czasu cieszy się moim zainteresowaniem. Powstała na kanwie nurtu poznawczo-behawioralnego, z którego czerpie, ale też inaczej podchodzi do pewnych zagadnień. Np. w terapii poznawczo-behawioralnej duży nacisk kładzie się na zmianę dysfunkcyjnych myśli i zachowań. Terapia ACT akceptuje je i uczy nas reagować na nie w sposób elastyczny, przez co przybliża nas do życia w zgodzie z wyznawanymi wartościami. Ostatnio w moje ręce wpadła wspaniała książka Russa Harrisa. Wywarła na mnie ogromne wrażenie. Uważam, że ACT skoncentrowana na traumie to jedna z najważniejszych pozycji psychologicznych tego roku. 

Na czym polega terapia akceptacji i zaangażowania?

Terapia akceptacji i zaangażowania pokazuje nam, jak zaakceptować myśli i emocje, na które nie mamy wpływu. Jednocześnie zachęca nas do zaangażowania się w działania, które znajdują się w zasięgu naszych możliwości. Russ Harris omawia to zagadnienie w kontekście traumy.

Czym jest trauma?

Przyzwyczailiśmy się postrzegać traumę w kontekście gwałtów, wypadków czy klęsk żywiołowych. Tymczasem może się rozwinąć przy zaniedbywaniu potrzeb emocjonalnych, obserwowaniu niesprawiedliwości i cudzej krzywdy. Trauma dotyka strażaków, lekarzy i policjantów, którzy spotykają się z ogromem ludzkiego cierpienia. Jadą na miejsce zdarzenia, w którym doszło do przemocy czy wypadku. Nie każdy wie, że deprywacja emocjonalna, czyli zaniedbywanie potrzeb emocjonalnych przez rodziców, także rodzi traumę. Często jej jednak nie dostrzegamy, bo skupiamy się tylko na tym, co najłatwiej rozpoznać. Nikt z nas nie ma wątpliwości, że ofiary gwałtów czy żołnierze powracający z wojny doświadczyli traumy. Gdy natomiast słyszymy, że ktoś co roku jest zmuszany do jedzenia wigilijnych potraw, które mu szkodzą, uważamy, że przesadza. Tymczasem każde takie zdarzenie rodzi cierpienie, które wpływa na nasz sposób reagowania.

Jak reagujemy na traumę? Ewolucyjne mechanizmy obronne

Trauma generuje ogromne cierpienie, dlatego nasz mózg stara się nas chronić najlepiej, jak potrafi. Wyjaśnia to, dlaczego reagujemy nietypowo na pewne bodźce. Nasz mózg zapamiętuje każdy sygnał, który towarzyszył traumie. Gdy ten pojawia się ponownie, reaguje automatycznie. Obserwuje się uruchomienie jednej z kilku strategii adaptacyjnych. Na bodziec przypominający o traumie reagujemy walką, ucieczką lub zamieraniem. Ma to zwiększyć nasze szanse na przetrwanie. Nikt nie jest winny temu, że boi się podniesionego głosu, jeśli w dzieciństwie doznał przemocy. Może jednak nad tym pracować, uczęszczając na psychoterapię.

Teoria poliwagalna w kontekście traumy

Russ Harris nawiązuje w swojej książce do teorii poliwagalnej. Wszyscy posiadamy nerw błędny, który ma imponującą długość. Łączy się z naszym sercem, płucami i mózgiem. Kiedy stymulujemy nerw błędny, możemy się wyciszyć. Pomaga w tym m.in. śpiewanie czy świadome oddychanie.

Na czym polega ACT skoncentrowana na traumie?

ACT skoncentrowana na traumie uczy nas akceptacji trudnych myśli i emocji. W terapii nie chodzi o to, aby je wyprzeć lub zastąpić bardziej wspierającymi czy realistycznymi. Celem sesji jest zdobycie nowych umiejętności, które pomogą nam zachować większą elastyczność psychologiczną. Dzięki niej możemy zmienić sposób reakcji na trudne myśli i emocje. Zacząć postępować w sposób, który przybliża nas do naszych wartości. W tym miejscu warto wspomnieć, czym różnią się od celów. Wartością może być życzliwość, otwartość. Celem zaś nawiązanie większej liczby przyjaźni. 

Heksafleks w terapii akceptacji i zaangażowania

ACT skoncentrowana na traumie wykorzystuje różne elementy heksafleksu, aby poprawić jakość życia klienta. Russ Harris opisuje to bardzo szczegółowo w swojej książce. Robi to w sposób obrazowy, zamieszczając przykładowe rozmowy między klientem a terapeutą. Muszę przyznać, że bardzo dobrze ukazują one, jak wdrożyć elementy heksafleksu w praktykę.

Uważam, że podręcznik Russa Harrisa jest jednym z lepszych, w którym została ukazała trauma. Gorąco polecam go Waszej uwadze. Na jego korzyść przemawia przystępny język.